Στην ιστορία του εμβολιασμού στην χώρα μας, αναφέρεται το άρθρο που παραχώρησε στο Healthstories.gr, ο πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (Ε.Κ.Ε.Α), Ιατρός – Παθολόγος, Παναγιώτης Κατσίβελας.
Το 1835 αρχίζουν τα εμβόλια στο Ελληνικό Κράτος
Θα προκαλέσει έκπληξη στον αναγνώστη η απάντηση στο ερώτημα, πότε άρχισαν και επίσημα τα εμβόλια στο σύγχρονο Ελληνικό Κράτος. Μια νεοσύστατη χώρα που μόλις είχε απελευθερωθεί με την κοσμοδοξασμένη Επανάσταση του 1821, δημιουργεί θεσμούς και υπηρεσίες για την προστασία των πολιτών της, από το 1835.
Προστασία που ήταν αναγκαία με απαρχή αυτή από την ευλογιά, νόσο εξαιρετικά μεταδοτική και πολύ συχνά θανατηφόρα που κατέτρεχε τότε το κόσμο.
Το 1796 ο Βρετανός παθολόγος Edward Jenner (1749-1823) παρατήρησε ότι οι γυναίκες που άρμεγαν τις αγελάδες παρουσίαζαν φυσαλίδες στα χέρια τους και δεν νοσούσαν από ευλογιά. Ο Jenner χρησιμοποίησε το υγρό από τις φυσαλίδες αυτές και εμβολίασε ένα οκτάχρονο αγόρι τον James Phipps. O James, όταν ήρθε σε επαφή με άτομα που έπασχαν από ευλογιά, δε νόσησε.
Το πρώτο εμβόλιο ήταν γεγονός! Παρ’ όλο που ο Jenner είναι ο πρώτος που εφάρμοσε συστηματικά τον εμβολιασμό εναντίον της ευλογιάς, πρωτοπόροι του εμβολιασμού θεωρούνται οι Έλληνες γιατροί Εμμανουήλ Τιμόνης (1669-1720) από τη Χίο και Ιάκωβος Πυλαρινός (1659-1718) από την Κεφαλονιά.
Οι θεσμοί
Στις 11 Μαΐου 1835 με το ΦΕΚ αριθ. 15 (Εν Αθήναις, 11 Μαΐου 1835 ) δημοσιεύεται το Διάταγμα του Όθωνα « Περί εισαγωγής του εμβολιασμού της δαμαλίδος»
Επισημαίνονται τα σημαντικότερα σημεία του Διατάγματος :
1. Από του νυν και εις το εξής εισάγεται κατά νόμον εις την Ελλάδα ο εμβολιασμός της δαμαλίδας ( vaccine, βατσίνας )
2. Όποιος δεν εμβολιασθεί ή δεν έμβαλε φυσικές ευλογιές-δεν νόσησε , υποχρεούται να εμβολιασθεί .
3.Τα δεν νεογνά παιδιά εμβολιάζονται κατ’ αυτό το πρώτο έτος των γεννήσεών των.
4. Αν ο εμβολιασμός δεν επιτύχει , πρέπει να επαναληφθεί, το πολύ εντός του επόμενου έτους… Εις τους εναντίον πράττοντες εφαρμόζεται η εις το αρθρ.568 παρ.1 του Ποινικού Νόμου ορισμένη ποινή.
5. Όποιος εξ αμελείας δεν εμβολιάσει τα παιδιά του ή τους αφήλικας (μικρότερους σε ηλικία) αυτού το πρώτον μετά την γέννηση χρόνο, υποπίπτει εις την κατ’ άρθρο 568 παρ. 1 του Ποινικού Νόμου επιβαλλομένη ποινή αν παραμελήσει.
6. Μόνο η απόδειξη ιατρού ή κάποιας Αρχής μαρτυρούσα κάποιο αξεπέραστο εμπόδιο, δίδει ικανή συγχωρήσεως αφορμήν (αιτίαν).
7. Ο εμβολιασμός των φυσικών ευλογιών απαγορεύεται αυστηρώς. Αυτός που εμβολιάζει με φυσική και ο εμβολιαζόμενος τιμωρούνται με 5 ταλήρων ζημία ή εξ εβδομάδων κράτηση.
8. Απαγορεύεται η είσοδος εις σχολείον, διδασκαλείον, τεχνικό κατάστημα ή στρατιωτικό τάγμα εις όλους όσοι δεν έκβαλον ευλογίας ή δεν εμβολιάστηκαν.Τούτο δε γνωρίζεται από τα ίχνη των δύο ειρημένων ασθενειών, η αποδεικνύεται δια της κατά νόμους του εμβολιασμού μαρτυρίας
9. Προς εκτέλεση αυτού, του περί εμβολιασμού νόμου, κάθε ιατρός ή εμπειρικός χειρουργός που είναι αναγνωρισμένος από το ιατροσυνέδριο, έχει το δικαίωμα να εμβολιάζει και να δίνει την κατά την 9 ή 10 ημέρα επιθεώρηση του εμβολιασθέντος.
10. Όποιος ιατρός ή χειρουργός παραμελήσει να στείλει τον κατάλογο των υπ΄ αυτού εμβολιασθέντων εντός 14 ημερών μετά το τέλος του χρόνου και μετά προηγηθείσα του Επάρχου πρόσκληση , υποπίπτει εις 5 ταλήρων πρόστιμο.
11. Διορίζεται ένας δημόσιος εμβολιαστής κατά Νομό
12. Ο εμβολιασμός γίνεται παρόντος του Επάρχου ή άλλου τινός αξιωματικού της επαρχίας κατά τους εις τα περί τούτου παραγγέλματα οριζόμενους κανόνας .
13. Ο εμβολιαστής λαμβάνει παρά του ταμείου της Επικρατείας 1000 δραχ. κατ’ έτος . Από τους ευκατάστατους πρέπει να ζητεί δύο μόνον δραχ. δια ένα εμβολιασμό εάν δε ο πρώτος εμβολιασμός αποτύχει , τότε εμβολιάζει αμισθί δια τον δεύτερον και τρίτον.
14. Οι εμβολιαζόμενοι που έχουν ανάγκη και είναι πτωχοί , πρέπει να έχουν βεβαίωση από τον δημοτική αρχή που να επιβεβαιώνει αυτό και τα εμβόλια γίνονται δωρεάν.
15. Ο Έπαρχος οφείλει να αναγγείλει προς τις κοινότητας της επαρχίας του, την ημέρα της αφίξεως και διαμονής του.
16. Εις το τέλος του χρόνου οι δήμαρχοι, οι πάρεδροι, ή οι επίτροποι της αστυνομίας αναγγέλλουν επισήμως προς τον Ειρηνοδίκη :
α. Όλους όσους δεν εμβολίασαν τα παιδιά ή τους αφήλικας των εις τον ορισμένο καιρόν και όσοι δεν παρουσίασαν αποδεικτικό κάποιου ιατρού ή χειρουργού περί των αιτίων, τα οποία εστάθησαν εμπόδια .
β. Όλους τους ιατρούς και χειρουργούς, οι οποίοι αφού εμβολίασαν, δεν απέστειλαν καταλόγους αυτών 14 ημέρας μετά το τέλος του χρόνου και αφού μάλιστα εζήτησε αυτούς η ανήκουσα Αρχή.
17. Όποιος άλλος εκτός των ιατρών και χειρουργών άνευ αδείας μεταχειρίζεται τον εμβολιασμό ως τέχνην , υπόκειται εις 5 ταλήρων ζημία ή 14 ημερών κράτηση .
18. Οι Νομάρχες υποχρεούνται ιδίως να αγρυπνούν εις την εκπλήρωση του διατάγματος τούτου.
Γενικοί εμβολιαστές
Στις 27 Δεκεμβρίου 1836 εκδίδεται το διάταγμα περί γενικών εμβολιαστών. Διορίσθηκαν 4 γενικοί εμβολιαστές σε όλο το κράτος. Ένας για την Στερεά Ελλάδα με έδρα την πρωτεύουσα Αθήνα, δύο στην Πελοπόννησο με έδρα την Πάτρα και Καλαμάτα αντίστοιχα και ο τέταρτος στην Σύρο .
Υποχρέωση των γενικών εμβολιαστών ήταν :
α. να διατηρούν πάντα, νεκρή και καθαρή ύλη δαμαλίου ευλογιάς, δηλ. το υλικό του εμβολιασμού.
β. να έχουν ικανή ποσότητα, πρόχειρη και διαθέσιμη σε κάθε από τα όργανα του Κράτους που την ζητούσε.
γ. να εμβολιάζουν αμισθί τον πληθυσμό στην πόλη που διαμένουν.
δ. Να περιοδεύουν τουλάχιστον κάθε χρόνο στην περιφέρεια τους, να ελέγχουν την υλοποίηση του εμβολιασμού ως και κατά την παραμονή τους να εμβολιάζουν τους ενδεείς (πτωχούς)
ε. θα αποζημιώνονται με 1000 δραχ κατ’ έτος εκ των οποίων τα μισά αντιστοιχούσαν στα έξοδα των υποχρεωτικών περιοδειών .
Με το ΦΕΚ αρ. 82 Εν Αθήναις τη 31 Δεκεμβρίου 1836, διορίζονται οι πρώτοι Εμβολιαστές του Κράτους.
