Έχουν περάσει περισσότερα από δέκα χρόνια από τότε που ο όρος της «διαρροής εγκεφάλων», του γνωστού -πλέον- «brain drain» έκανε την εμφάνισή του στον δημόσιο διάλογο. Οικονομική κρίση, ανεργία και έλλειψη ευκαιριών ήταν οι κύριοι παράγοντες που ώθησαν περίπου 600.000 νέους -κατά κύριο λόγο υψηλά εξειδικευμένους- στο να φύγουν από την Ελλάδα και να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό.
Πέρα από την ελληνική οικογένεια, το brain drain υπήρξε μία «πληγή» και για την ελληνική οικονομία και ανάπτυξη, η οποία τα τελευταία χρόνια φαίνεται να επουλώνεται. Έτσι, το λεγόμενο «brain gain», η επιστροφή, δηλαδή, στην Ελλάδα των ταλέντων που μετανάστευσαν αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες, έρχεται σταδιακά στο προσκήνιο. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα περίπου 350.000 Έλληνες από εκείνους που είχαν μετακομίσει στο εξωτερικό την περίοδο 2010-2021.
Σύμφωνα με έρευνα της Πρωτοβουλίας BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει, που διεξήχθη από τον Νοέμβριο 2023 έως τον Ιανουάριο 2024 και έχει τίτλο «Θα επέστρεφα αν…», το 50% των συμμετεχόντων δήλωσε έντονη επιθυμία να επιστρέψει στην Ελλάδα, με το 21% εξ αυτών να δηλώνει ότι θέλει να επιστρέψει μέσα σε ένα χρόνο.
Το προφίλ όσων θέλουν να γυρίσουν
Από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι η πλειονότητα των Ελλήνων ζει και εργάζεται κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ολλανδία. Μικρότερα είναι τα ποσοστά των Ελλήνων του εξωτερικού που βρίσκονται στην Αμερική, τον Καναδά και τη Μέση Ανατολή. Οι περισσότεροι Έλληνες του εξωτερικού είναι άνω των 35 ετών, παραμένουν περισσότερα από έξι χρόνια στο εξωτερικό και το 70% εξ αυτών διαθέτει μεταπτυχιακό, ενώ το 18% έχει διδακτορικό ή μεταδιδακτορικό τίτλο.
Oι τομείς απασχόλησής τους περιλαμβάνουν την τεχνολογία (19%), την ακαδημαϊκή κοινότητα (10%) και τον χώρο της υγείας (10%).
Οι Έλληνες που επιθυμούν να επιστρέψουν συνήθως έχουν υψηλή εξειδίκευση και σημαντική επαγγελματική εμπειρία. Σύμφωνα με το πρόγραμμα BrainReGain Mentoring της Πρωτοβουλίας BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει, οι περισσότεροι συμμετέχοντες έχουν πάνω από 10 χρόνια εμπειρίας στο εξωτερικό, κατέχουν μεταπτυχιακούς τίτλους και απασχολούνται σε ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων.
Θετικοί και αποτρεπτικοί παράγοντες επιστροφής
Οι λόγοι για την επιστροφή ποικίλλουν, ανάλογα την κάθε περίπτωση. Όπως ανέφερε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Μαριάννα Δουκάκου, Γενική Διευθύντρια Πρωτοβουλίας BrainReGain – Ελληνισμός Εν Δράσει, «σημαντικά κίνητρα αποτελούν οι βελτιωμένες οικονομικές συνθήκες και το καλύτερο επαγγελματικό περιβάλλον στην Ελλάδα». Επιπλέον, πολλοί θέλουν να είναι κοντά στην οικογένειά τους και τους φίλους τους, ενώ άλλοι βλέπουν την επιστροφή ως ευκαιρία να συμβάλουν στην ανάπτυξη της Ελλάδας.
Στον αντίποδα, η αβεβαιότητα στην αγορά εργασίας, οι χαμηλότεροι μισθοί και η γραφειοκρατία αποτελούν τους βασικούς αποτρεπτικοί παράγοντες επιστροφής στην Ελλάδα.
Photo Shutterstock
Διαβάστε επίσης
DW: To brain drain και γιατί έφυγε από την Ελλάδα ο Άλμπερτ Μπουρλά της Pfizer
Ο Κόλιν Φάρελ μιλά για τον γιο του που πάσχει από το σύνδρομο Angelman