Ένα παλιό, φθηνό φάρμακο για την βρογχίτιδα, μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου COVID-19.
Όπως ανακοίνωσε η ιταλική φαρμακευτική εταιρεία Zambon που παράγει το φάρμακο με την δραστική ουσία Ν-ακετυλοκυστεΐνη (NAC), μελέτες έχουν δείξει ότι η ουσία αυτή βελτιώνει την κλινική πορεία των ασθενών χάρη στην αντιοξειδωτική δράση της, η οποία μπορεί να ρυθμίσει τη φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού που σχετίζεται με την πνευμονία.
Τα δυνητικά οφέλη του φαρμάκου συζητήθηκαν στο 30ο Ετήσιο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS), ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται δύο μεγάλες κλινικές μελέτες στην Ιταλία και στην Βραζιλία.
Ήδη, όμως, στις πρώτες κοινές κατευθυντήριες οδηγίες που εξέδωσαν προσφάτως η Ιταλική Εταιρεία Νοσοκομειακών Πνευμονολόγων (AIPO), η Ιταλική Πνευμονολογική Εταιρεία (ITS) και η Επιστημονική Εταιρεία Γενικών Ιατρών (METIS) αναφέρεται η Ν-ακετυλοκυστεΐνη ως μία συμπληρωματική (επικουρική) θεραπεία για τους ασθενείς που νοσηλεύονται στο σπίτι.
Στις οδηγίες αναφέρεται πως στη διάρκεια της πανδημίας η ουσία έχει ενταχθεί σε αρκετά θεραπευτικά πρωτόκολλα, τόσο σε ασθενείς με COVID-19 και επιβεβαιωμένη ή ύποπτη βακτηριακή επιπλοκή, όσο και με ιογενή πνευμονία με βρογχικά εκκρίματα.
«Αν και βρίσκονται ακόμα υπό εξέλιξη οι ειδικές μελέτες για την αποτελεσματικότητα της N-ακετυλοκυστεΐνης κατά της πνευμονίας που προκαλεί ο νέος κορονοϊός, έχουν δημοσιευθεί πολλά περιστατικά που συνηγορούν υπέρ της χρήσης της», δήλωσε στον ιταλικό Τύπο ο καθηγητής Adriano Vaghi, πρόεδρος της AIPO.
«Επιπλέον, τα προκαταρκτικά ευρήματα μελετών για το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) έχουν δείξει ότι η ουσία NAC μπορεί να βοηθήσει, μειώνοντας ακόμα και την ανάγκη για υποστήριξη της αναπνοής. Το σύνδρομο αυτό έχει πολλές ομοιότητες με την προχωρημένη μορφή της πνευμονίας που προκαλεί ο κορονοϊός. Επομένως η πιθανότητα αποφυγής της επιδείνωσής της μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη στην παρούσα χρονική συγκυρία».
Καταιγίδα των κυτταροκινών
Όπως εξήγησε ο Dr. Vaghi, η μόλυνση από τον νέο κορονοϊό προκαλεί σε ορισμένους ασθενείς οξειδωτικό στρες και μια υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού που είναι γνωστή ως καταιγίδα των κυτταροκινών. Οι αντιδράσεις αυτές παρεμποδίζουν την ανάρρωση και ανοίγουν τον δρόμο για σοβαρές επιπλοκές.
Η Ν-ακετυλοκυστεΐνη όμως ασκεί ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, διεγείροντας την παραγωγή της γλουταθειόνης. Η γλουταθειόνη είναι ένα σημαντικό αντιοξειδωτικό ένζυμο, η έλλειψη του οποίου ενεργοποιεί μια χημική αλληλουχία που επιδεινώνει τις πνευμονικές βλάβες. «Η χορήγηση της Ν-ακετυλοκυστεΐνης νωρίς στην πορεία της νόσου COVID-19, μπορεί να αποκαθιστά την ισορροπία αυτού του ενζύμου και να αποτρέπει τις περαιτέρω πνευμονικές βλάβες», είπε ο Dr. Vaghi.
Την ίδια γνώμη έχουν και άλλοι ειδικοί, ιδιαίτερα για ασθενείς με COVID-19 που ήδη πάσχουν από νοσήματα των πνευμόνων. «Η πρώιμη λήψη της N-ακετυλοκυστεΐνης από τους ασθενείς με COVID-19 ενδέχεται να δρα προστατευτικά στον οργανισμό. Μπορεί να μειώνει ακόμα και τον κίνδυνο παρόξυνσης ορισμένων πνευμονοπαθειών, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια», είπε στο συνέδριο της ERS ο Dr. Alberto Papi, καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φεράρα, στην Ιταλία.
Ανάλογη άποψη εξέφρασε και ο καθηγητής Joan Β. Soriano, από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο La Princesa και το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, στην Ισπανία, προσθέτοντας πως ένα από τα πλεονεκτήματα του φαρμάκου είναι ότι διαθέτει εξαιρετικό προφίλ ασφαλείας. «Η Ν-ακετυλοκυστεΐνη αντιπροσωπεύει ένα ασφαλές και αποτελεσματικό συμπλήρωμα στην αγωγή που δίνουμε στους ασθενείς», τόνισε.
Βελτίωση της κλινικής εικόνας
Οι μελέτες που βρίσκονται υπό εξέλιξη εξετάζουν αυτές ακριβώς τις δράσεις. Ήδη, όμως, άλλες μελέτες που αφορούσαν την βακτηριακή πνευμονία έδειξαν ότι η λήψη της NAC, συμπληρωματικά στην ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να βελτιώσει την κλινική πορεία των ασθενών.
«Τα δεδομένα αυτά δεν σημαίνουν ότι το φάρμακο επιφέρει ίαση της νόσου COVID-19, αλλά ότι χάρη στην αντιοξειδωτική δράση του και την ένδειξή του σε περιπτώσεις πνευμονικής κατάρρευσης και πνευμονίας, είναι ένας σημαντικός σύμμαχος στην πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπλοκών που προκαλεί αυτή η νόσος», τόνισε ο Dr. Hélio Osmo, Ιατρικός Διευθυντής της Zambon Brazil και Πρόεδρος της Βραζιλιάνικης Εταιρείας Φαρμακευτικής Ιατρικής (Associação Brasileira de Medicina Farmacêutica, SBMF).
«Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να λαμβάνεται συμπληρωματικά και φυσικά μόνο μετά τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντα ιατρού του ασθενούς».
Που χρησιμοποιείται η Ν-ακετυλοκυστεΐνη
Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, η ουσία NAC εισήχθη τη δεκαετία του 1960 ως βλεννολυτικός παράγοντας για τις χρόνιες πνευμονοπάθειες. Σήμερα, χρησιμοποιείται ευρέως ως μη συνταγογραφούμενο αποχρεμπτικό. Ωστόσο έχει και ενδονοσοκομειακή χρήση, καθώς έχει διαπιστωθεί πως δρα ως αντίδοτο στην υπερδοσολογία παρακεταμόλης. Μάλιστα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει εντάξει στον Πρότυπο Κατάλογο Βασικών Φαρμάκων που πρέπει να υπάρχουν σε κάθε σύστημα Υγείας.
Κυκλοφορεί στην Ελλάδα
Στη χώρα μας, η ακετυλοκυστεΐνη είναι εγκεκριμένη, μεταξύ άλλων, και για τις δύο αυτές χρήσεις.
Ειδικότερα, για προφύλαξη ηπατικής νέκρωσης σε δηλητηρίαση από παρακεταμόλη για όλες τις ηλικίες, καθώς και για τη ρευστοποίηση των εκκρίσεων σε βρογχίτιδα, εμφύσημα, τραχειοβρογχίτιδα και χρόνια ασθματική βρογχίτιδα, σε όλες τις ηλικίες.
Αντενδείξεις
Ωστόσο το φάρμακο έχει και αντενδείξεις, καθώς δεν πρέπει π.χ. να λαμβάνεται από άτομα με πεπτικό έλκος, ούτε μαζί με αντιβηχικά φάρμακα. Δεν πρέπει επίσης να λαμβάνεται από τις εγκύους, από τις γυναίκες που θηλάζουν τα μωρά τους, από ασθενείς με παροξυσμούς σοβαρού άσθματος, απ’ όσους έχουν αλλεργία στην ακετυλοκυστεΐνη κ.λπ.