Η διάρκεια της ανοσίας από τον κορονοϊό είτε από φυσική μόλυνση είτε από τον εμβολιασμό, είναι το ζητούμενο γιατί αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την επιστροφή μας στην κανονικότητα.
Ο καθηγητής βιοχημείας Luke O’Neill από to Trinity College στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας, σε ένα ενδιαφέρον άρθρο του στο διαδικτυακό ειδησεογραφικό ιστότοπο The conversation, κάνει μερικές πολύ σωστές επισημάνσεις.
Ο καθηγητής του London School of Economics Ηλίας Μόσιαλος μεταφέρει την ανάλυση του του συναδέλφου του σε ανάρτηση στο facebook:
Ένα σημαντικό ερώτημα στην ανοσολογία, όταν πρόκειται για μολυσματικές ασθένειες και εμβόλια, είναι: πόσο καιρό μπορεί να διαρκέσει αυτή η προστασία;
Υπάρχουν πολλές μεταβλητές εδώ, όπως ο τύπος του παθογόνου, το πόσο ‘βαριά’ περάσαμε την αρχική ασθένεια, η υγεία μας και το ιστορικό μας και η ηλικία μας. Όλα αυτά λοιπόν κάνουν την πρόβλεψη του τι μπορεί να συμβεί με την μελλοντική προστασία από τη νόσο του Covid-19 δύσκολη.
Όμως, όπως επισημαίνουν όλοι οι ειδικοί, τα εμβόλια Covid-19 δουλεύουν. Τα δεδομένα από το Ισραήλ και τη Σκωτία δείχνουν ότι και προστατεύουν τους ανθρώπους και μπορεί να μειώνουν την εξάπλωση του ιού SARS-CoV-2. Εάν αυτά τα 2 ισχύουν, τότε μετά τους εμβολιασμούς οι άνθρωποι θα προστατευτούν από σοβαρές ασθένειες, το ιικό φορτίο που κυκλοφορεί προοδευτικά θα μειωθεί και θα μπορούμε πραγματικά να σχεδιάσουμε την έξοδο από την πανδημία.
Όσον αφορά τα στοιχεία για όσους έχουν ήδη κολλήσει τον ιό, υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα να είναι προστατευμένοι από επαναλοίμωξη ή τουλάχιστον να μη βιώσουν την επαναλοίμωξη με σοβαρά συμπτώματα. Αυτό δεν ισχύει βέβαια μόνο για τον κορωνοϊό, απλά έτσι έχει βελτιστοποιηθεί να λειτουργεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα μέσω της φυσικής επιλογής.
Μόλις μολυνθούμε ή εμβολιαστούμε, κύτταρα Β και Τ ενεργοποιούνται. Όταν επαναμολυνθούμε με το ίδιο παθογόνο, αυτά τα κύτταρα μπορούμε να πούμε πως ‘ξυπνάνε’ και εξαλείφουν τη λοίμωξη συνήθως σε τέτοιο βαθμό, που δεν θα αισθανόμαστε καν άρρωστοι.
Σαν την ιλαρά ή σαν την γρίπη
Ας συγκρίνουμε λέει ο καθηγητής O’Neill όσα γνωρίζουμε σήμερα για τον κορονοϊό με δύο ασθένειες για τις οποίες γνωρίζουμε πάρα πολλά και για τα οποία έχουμε αποτελεσματικά εμβόλια: την ιλαρά και τη γρίπη. Σύμφωνα με αυτές, πως θα μοιάζει στο μέλλον η νόσος Covid-19;
Ο ιός της ιλαράς είναι πολύ πιο σταθερός ιός από τον SARS-CoV-2: δεν μεταλλάσσεται πολύ, προκαλεί ισχυρή ανοσοαπόκριση και έτσι η ανοσία τείνει να διαρκεί πολύ, είτε από φυσική λοίμωξη – είτε μετά τον εμβολιασμό. Μια μελέτη έδειξε ότι τα αντισώματα κατά της ιλαράς διαρκούν μια ζωή. Επειδή είναι τόσο σταθερός ιός, όταν επανεμφανίζεται, το εμβόλιο που μπορεί να είχατε κάνει πριν από χρόνια ή η απόκριση στη φυσική λοίμωξη, θα σας προστατεύσει. Δηλαδή δεν χρειάζεται επαναληπτικός εμβολιασμός.
Η γρίπη, ωστόσο, είναι διαφορετική. Ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται εύκολα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συνεχίσουμε να εμβολιαζόμαστε, καθώς τα εμβόλια έναντι μιας προηγούμενης παραλλαγής ενδέχεται να μην μας προστατεύουν από μια νέα παραλλαγή. Η σταθερότητα ενός ιού είναι δηλαδή καθοριστικός παράγοντας για τη διάρκεια της προστασίας που θα έχουμε έναντι αυτού.
Ο SARS-CoV-2 πιθανότατα βρίσκεται κάπου μεταξύ ιλαράς και γρίπης. Δεν είναι τόσο σταθερός όσο η ιλαρά και δεν είναι τόσο μεταβλητός όσο η γρίπη. Θα μπορούσαμε να περιμένουμε η ανοσία μας να διαρκεί αρκετά έναντι της νόσου Covid-19, αλλά πιθανώς όχι τόσο όσο για την ιλαρά. Και μάλλον θα πρέπει να εμβολιαζόμαστε κατά των νέων παραλλαγών που εμφανίζονται, όπως κάνουμε για τη γρίπη.
Σαν την ευλογιά
Ένα άλλο μειονέκτημα -αν μπορούμε να το πούμε έτσι- του ιού είναι η επικάλυψη της επιφάνειάς του από ακίδες. Αν δούμε τα αντισώματα κατά της ευλογιάς, η οποία έχει επίσης μια εξαιρετικά χαρακτηριστική επιφάνεια, αυτά διαρκούν μια ζωή. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι ιοί επικαλύπτονται από αντισώματα και άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού -για παράδειγμα τα μακροφάγα- θα τα αναγνωρίσουν πιο εύκολα, και θα τα καταστρέψουν.
Μετάλλαξη της ακίδας
Αλλά ακόμα και αν η ακίδα μεταλλαχθεί και τα υπάρχοντα αντισώματα δεν μπορούν να την αναγνωρίσουν θα κάνουμε μια ενισχυτική δόση εμβολίου ενάντια στη νέα πρωτεΐνη ακίδα. Αυτού του τύπου τα εμβόλια σχεδιάζονται (ή και ετοιμάζονται να δοκιμαστούν στην περίπτωση της Moderna) ήδη.
Και να θυμίσουμε εδώ πως αν τα αντισώματα δεν λειτουργούν τόσο καλά ενάντια σε παραλλαγές ενός ιού, η κυτταρική ανοσία συνήθως λειτουργεί. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ίσως να μην χρειαστούμε ενισχυτικά εμβόλια και ότι ενδέχεται να έχουμε μακροπρόθεσμη προστασία έναντι πολλαπλών παραλλαγών. Και ακόμη και αν η ανοσοαπόκριση είναι χαμηλότερη έναντι των παραλλαγών, μετά τον εμβολιασμό πιθανότατα θα εξακολουθούμε να προστατευόμαστε από τα σοβαρά συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει ο κορωνοϊός σε κάποιον που δεν είχε κολλήσει ώστε να έχει φυσική ανοσία ή που δεν έχει εμβολιαστεί.
Τέλος, μια σημαντική πτυχή της φυσικής λοίμωξης είναι το πόσο ισχυρή ήταν η αρχική ανοσοαπόκριση.
Το κοινό κρυολόγημα προκαλεί συχνά μόνο μια ήπια ανοσοαπόκριση στην ανώτερη αναπνευστική οδό. Αυτό συμβαίνει επειδή ένας ιός που περιορίζεται στη μύτη δεν αποτελεί μεγάλη απειλή. Μια γρίπη μπορεί να προκαλέσει έντονη νόσο και άρα μεγάλη ανοσοαπόκριση, ενώ το κοινό κρυολόγημα ίσως να μην ενεργοποιήσει καν ανοσοαπόκριση (δηλαδή ίσως να μην ‘ξυπνήσουν’ τα κύτταρα μνήμης Β και Τ).
Μια ήπια λοίμωξη από κορωνοϊό μπορεί να είναι παρόμοια. Εάν κάποιος τη βίωσε με έντονα συμπτώματα, μπορεί είναι πιο ‘ανθεκτικός’ ας πούμε στην επαναμόλυνση. Αλλά εάν είχε μόνο ελαφριά συμπτώματα, διατρέχει τον κίνδυνο επαναμόλυνσης.
Οι ειδικοί είναι σχεδόν πεπεισμένοι ότι η μόλυνση από τον SARS-CoV-2 είναι πιθανό να παρέχει κάποια προστασία ενάντια στην επαναμόλυνση. Θα ξέρουμε περισσότερα στους επόμενους μήνες.
Εάν τα παραπάνω ισχύουν, η νόσος Covid-19 θα μοιάζει περισσότερο με τη γρίπη, η οποία χρειάζεται ενισχυτικά εμβόλια. Αλλά αν δεν είναι έτσι, τότε θα μοιάζει περισσότερο με την ιλαρά, που απειλεί μόνο εκείνους που αρνούνται τον εμβολιασμό.
Διαβάστε επίσης
Η. Μόσιαλος: Τα νέα δεδομένα για τα εμβόλια και τις παραλλαγές του κορονοϊού
Ηλίας Μόσιαλος: Εξαιρετικά αποτελέσματα από τους εμβολισμούς στο Ισραήλ