Το κάπνισμα παραμένει μια από τα κύριες αιτίες πρόωρων θανάτων που μπορούν να προληφθούν, και παρά το γεγονός ότι ο ΠΟΥ σύναψε την Παγκόσμια Συνθήκη για τον Έλεγχο του Καπνού (ΠΣΕΚ) το 2004 για να καταπολεμήσει αυτή την «επιδημία» του καπνίσματος, οι ειδικοί κρούουν για άλλη μια φορά τον κώδωνα του κινδύνου ότι η πλήρης εφαρμογή της υστερεί σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πρωτοβουλίες ενημέρωσης, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (31η Μαΐου), που έχει κεντρικό μήνυμα αυτή τη χρονιά «Δεσμεύομαι και Σταματώ», υλοποιούν από κοινού και υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (Ε.Π.Ε) και η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (Ε.Κ.Ε.).
Στο μνημόνιο συνεργασίας που έχει υπογραφεί μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και της ΕΠΕ με στόχο την πρόληψη των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος και του καπνίσματος, καθώς και τη διακοπή του καπνίσματος και την αντιμετώπιση των λοιμώξεων του αναπνευστικού και δη της πανδημίας, αναφέρθηκε ο Αντιδημάρχος Υγείας και Παιδείας του Δήμου Αθηναίων, Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος,, κ. Εμμανουήλ Καλαμπόκας.
Όπως είπε, η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος θα εορταστεί με φωταγώγηση του σιντριβανιού της Ομόνοιας, με διενέργεια webinar για την πρόληψη του εφηβικού καπνίσματος και λειτουργία ιατρείων διακοπής καπνίσματος από την ΕΠΕ τον Ιούνιο.
Ο κ. Στυλιανός Λουκίδης, πρόεδρος Ε.Π.Ε, καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Β’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΓΝΑ «Αττικόν», υπογράμμισε ότι «Η σημερινή εκδήλωση σηματοδοτεί την έναρξη μιας σημαντικής συνεργασίας μεταξύ της Ε.Π.Ε και της Ε.Κ.Ε για την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας. Μιας συνεργασίας, που αναδεικνύει ακόμα περισσότερο την ανάγκη για συστράτευση όλων των εμπλεκόμενων φορέων με στόχο την καταπολέμηση του καπνίσματος, ενός προδιαθεσικού και επιβαρυντικού παράγοντα για πολλά από τα αναπνευστικά και καρδιολογικά νοσήματα.
Με τη σειρά του, ο κ. Ιωάννης Κανακάκης, πρόεδρος της ΕΚΕ και Διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής του ΓΝΑ «Αλεξάνδρας», δήλωσε ότι «Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, εγκαινιάζουμε σήμερα την συνεργασία μας με την Ε.Π.Ε, με κοινό στόχο την ενημέρωση του κοινού για τη βλαπτική επίδραση του καπνίσματος στους πνεύμονες και το καρδιαγγειακό σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιείται και ειδική εκστρατεία ενημέρωσης για το παθητικό κάπνισμα και τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος.
Πάνω από το 70% των χρηστών καπνού δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες διακοπής του καπνίσματος
Η κα. Παρασκευή Κατσαούνου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α, Μέλος ΔΣ Ε.Π.Ε, τ. πρόεδρος της Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος & Ιατρικής Εκπαίδευσης της E.R.S, ανέφερε σχετικά «Επί του παρόντος, πάνω από το 70% των 1,3 δισ. χρηστών καπνού παγκοσμίως δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες διακοπής του καπνίσματος. Αυτό το χάσμα επιδεινώθηκε περαιτέρω τον τελευταίο χρόνο καθώς οι επαγγελματίες υγείας, και δη οι πνευμονολόγοι, έχουν αφοσιωθεί στην αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19.
Γι’ αυτό και ο ΠΟΥ φέτος έχει επικεντρώσει την επικοινωνία της Παγκόσμιας Ημέρας στην ενδυνάμωση 100 εκατ. χρηστών καπνού να κάνουν μια προσπάθεια διακοπής, δημιουργώντας δίκτυα υποστήριξης και αυξάνοντας την πρόσβαση στις υπηρεσίες διακοπής του καπνίσματος, σύμφωνα και με τις δεσμεύσεις της ΕΠΕ (www.denkapnizo.org).
Αυτό θα επιτευχθεί αυξάνοντας τις υπάρχουσες υπηρεσίες, καθώς και λανσάροντας καινοτόμες ψηφιακές υπηρεσίες, βασιζόμενοι σε επικαιροποιημένα στοιχεία, όπως για παράδειγμα το Ευρωπαϊκό Horizon Πρόγραμμα Εurest-plus, στα στοιχεία του οποίου βασίστηκε η έκθεση αξιολόγησης της ΤPD και στο οποίο συμμετέχουμε ως Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και ERS».
Κορονοϊός και κάπνισμα
Η κα. Ζαφειρία Μπαρμπαρέσσου, Πνευμονολόγος, Συντονίστρια Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος & Προαγωγής της Υγείας της Ε.Π.Ε, ανέφερε ότι «Στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος, βρίσκεται η συζήτηση για το αν το κάπνισμα συσχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα προσβολής από το Sars-Cov-2 ή με τη βαρύτητα της νόσου. Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα από peer-reviewed μελέτες, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία ισχυρή απόδειξη ότι οι καπνιστές προστατεύονται από την μόλυνση με τον ιό.
Αντιθέτως, μάλιστα, αναδεικνύονται ολοένα αυξανόμενα δεδομένα, που σχετίζουν τους καπνιστές με σοβαρότερη νόσο και χειρότερη πρόγνωση και εξήγησε τους μηχανισμούς συσχέτισης. Επιπλέον, οι καπνιστές έχουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης, καθώς αφαιρούν τη μάσκα και επειδή αγγίζουν με τα δάκτυλα συχνά το πρόσωπο και το στόμα έχοντας προηγουμένως αγγίξει άλλα δυνητικά μολυσμένα αντικείμενα (αναπτήρες, σπίρτα).
Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι στη συγκυρία της πανδημίας, που ασκείται μεγάλη πίεση στα συστήματα υγείας και στην αντιμετώπιση νοσημάτων που σχετίζονται και επηρεάζονται σαφώς από το κάπνισμα, η διακοπή καπνίσματος είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να κάνει κάποιος για να φροντίσει την υγεία του και την υγεία των ανθρώπων γύρω του».
Περισσότερες λεπτομέρειες για τη συσχέτιση του καπνίσματος με τον COVID-19 παρέθεσε ο κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας, Γραμματέας Ε.Κ.Ε, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο», λέγοντας ότι «Ο ρόλος του καπνίσματος στη βαρύτητα της νόσου σε λοίμωξη COVID-19 δεν έχει αποσαφηνιστεί, ενώ υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις για το ρόλο του.
Διεξήγαμε μία συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση των μελετών, που εξετάζουν τη σχέση του καπνίσματος με τη βαρύτητα της νόσου και τη θνησιμότητα σε ενήλικους νοσηλευόμενους ασθενείς με λοίμωξη COVID-19. Από 18 μελέτες, στις οποίες συμπεριλάβαμε 6.310 ασθενείς, φάνηκε ότι το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο για βαρύτερη νόσο κατά 34%.
Η συσχέτιση του καπνίσματος με αυξημένη πιθανότητα θανάτου δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Βρέθηκε, επίσης, ότι τόσο η ηλικία, όσο και η συχνότητα του σακχαρώδη διαβήτη είχαν αρνητικές συσχετίσεις με τον κίνδυνο για βαρύτερη νόσο, δηλαδή ο ρόλος του καπνίσματος ως παράγοντας κινδύνου ήταν σημαντικότερος σε νέους ασθενείς χωρίς σακχαρώδη διαβήτη.
Επιπλέον, πολύ πρόσφατα δημοσιεύθηκε μια μεγάλη προοπτική μελέτη και βρέθηκε ότι το κάπνισμα συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων από τη λοίμωξη COVID-19, καθώς και μεγαλύτερη επιβάρυνση των συμπτωμάτων. Οι ασθενείς με SARS-CoV-2 που κάπνιζαν, είχαν υψηλότερο φορτίο συμπτωμάτων και είχαν περισσότερες πιθανότητες να χρειαστεί να νοσηλευτούν, σε σύγκριση με τους μη καπνιστές».
Η κα. Μάρθα Ανδρίτσου, Πνευμονολόγος, Α’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, Γ.Ν.A «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ», Συντονίστρια Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος & Προαγωγής της Υγείας της Ε.Π.Ε αναφέρθηκε στα καινούργια καπνικά προϊόντα και τη χρήση τους ως εργαλεία διακοπής του καπνίσματος. «Ως επιστήμονες συμφωνούμε με τη δήλωση του Γενικού Διευθυντή του ΠΟΥ ότι “πρέπει να καθοδηγηθούμε από την επιστήμη και τα αποδεικτικά στοιχεία, όχι από τις εκστρατείες μάρκετινγκ της βιομηχανίας καπνού – της ίδιας βιομηχανίας που από δεκαετίες εξαπατά με σκοπό την πώληση προϊόντων που έχουν σκοτώσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους”.
Άλλωστε, ο ΠΟΥ και η Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρεία (ERS) δεν αποδέχονται τα καινούργια καπνικά ως εργαλεία διακοπής (ERS and tobacco harm reduction ERJ 2019) – θέση την οποία ενστερνίζεται και η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία -, υποστηρίζοντας ότι η χρήση τους υπονομεύει τη διακοπή του καπνίσματος και την ιατρική μεθοδολογία που υποδεικνύουν οι διεθνείς οδηγίες για αυτό το στόχο, όπως είναι ο συνδυασμός συμβουλευτικής και φαρμακευτικής αγωγής.
Στο πλαίσιο αυτό, τόσο η ERS όσο και η ΕΠΕ δε δέχονται ως μέλη τους άτομα που έχουν σύγκρουση συμφερόντων με την καπνοβιομηχανία».
Στα νέα καπνικά προϊόντααναφέρθηκε και ο κ. Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο», τονίζοντας ότι «Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού προωθούνται ως μέσα μειωμένης έκθεσης σε βλαπτικά συστατικά ή και μειωμένου κινδύνου (οι δύο έννοιες δεν είναι ταυτόσημες).
Επίσης, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα προτείνονται ως μέσο διακοπής του καπνίσματος. Ωστόσο, η μεγάλη ετερογένεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων, καθιστά πολύπλοκη την τεκμηρίωση των ωφελειών που αυτά ευαγγελίζονται από τη μια πλευρά, αλλά και των δυνητικών κινδύνων από την άλλη».
Ο κ. Βλαχόπουλος, τόνισε επίσης, ότι «Τα συστήματα θέρμανσης καπνού δεν είναι μέθοδος διακοπής καπνίσματος και χρησιμοποιούνται από εκείνους που επιλέγουν να συνεχίσουν το κάπνισμα. Τα δεδομένα που αφορούν την καρδιαγγειακή ασφάλεια των συσκευών θέρμανσης καπνού είναι μέχρι στιγμής λίγα.
Είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι η χρήση τους συνεπάγεται κάποιου βαθμού αύξηση του κινδύνου. Η πλήρης τεκμηρίωση του κινδύνου μέσω του υπολογισμού της αύξησης συμβάντων, όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου ή το εγκεφαλικό επεισόδιο, θα απαιτήσει πολλά έτη.
Μέχρι τότε η επιστημονική κοινότητα προσπαθεί να προβλέψει αυτόν τον κίνδυνο μέσω δεικτών υγείας. Πρόσφατη μελέτη της Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής έδειξε ότι, όπως και στην περίπτωση των ηλεκτρονικών τσιγάρων, τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού αυξάνουν άμεσα την αορτική σκληρία.
Αυτό που πρέπει παντοιοτρόπως να τονίζεται είναι ότι ο όρος “τροποποιημένος” κίνδυνος δεν είναι συνώνυμος της απουσίας κινδύνου. Η ενημέρωση για τα προϊόντα αυτά από την ίδια την καπνοβιομηχανία απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και επαγρύπνηση από την Πολιτεία».
